انواع پرتودرمانی و رادیوتراپی کدام هستند؟ | آپدیت 1403

مقدمه

انواع پرتودرمانی و رادیوتراپی کدام هستند؟ | آپدیت 1403– پرتودرمانی و رادیوتراپی از روش‌های مؤثر و حیاتی در درمان سرطان محسوب می‌شوند. این روش‌ها با هدف آسیب رساندن به سلول‌های سرطانی و کاهش تومورهای بدخیم طراحی شده‌اند. در این مقاله، به بررسی دقیق انواع رادیوتراپی، عملکردها، مزایا و معایب آن‌ها خواهیم پرداخت. همچنین، دکتر هلاله خوشبخت، بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران، به‌عنوان مرجع و الگو در این زمینه معرفی خواهد شد.

رادیوتراپی چیست؟

رادیوتراپی به فرایند درمانی اطلاق می‌شود که با استفاده از پرتوهای یونیزه (مانند پرتوهای ایکس و گاما) به سلول‌های سرطانی آسیب می‌زند. این روش می‌تواند به‌صورت مستقل یا به‌عنوان مکملی برای دیگر روش‌های درمانی، نظیر جراحی و شیمی‌درمانی، مورد استفاده قرار گیرد.

تاریخچه رادیوتراپی

تاریخچه رادیوتراپی به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد، زمانی که برای نخستین بار از اشعه ایکس در درمان بیماری‌های سرطانی استفاده شد. از آن زمان، با پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک، این روش به‌طور مداوم بهبود یافته و به یکی از اصلی‌ترین روش‌های درمانی سرطان تبدیل شده است.

اصول کارکرد رادیوتراپی

رادیوتراپی بر پایه اصول فیزیکی و زیست‌شناسی عمل می‌کند. این روش بر روی DNA سلول‌های سرطانی تأثیر می‌گذارد و با آسیب رساندن به آن، مانع از تقسیم و رشد آن‌ها می‌شود. در عوض، سلول‌های سالم معمولاً قادر به ترمیم خود هستند.

انواع رادیوتراپی

انواع مختلفی از رادیوتراپی وجود دارد که به‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

رادیوتراپی خارجی (External Beam Radiation Therapy – EBRT):
- در این نوع رادیوتراپی، پرتوها از یک دستگاه خارج از بدن به سمت تومور ارسال می‌شوند. این روش معمولاً برای درمان سرطان‌هایی که در عمق بدن قرار دارند، استفاده می‌شود.
- مزایا : دقت بالا، امکان تنظیم دوز پرتو برای تومورهای خاص، و امکان درمان چندین تومور در یک جلسه.
- معایب : حتمال آسیب به بافت‌های سالم اطراف تومور.
- انواع رادیوتراپی خارجی ( انواع پرتودرمانی و رادیوتراپی ) به شرح زیراست :
  
  انواع رادیوتراپی خارجی (External Beam Radiation Therapy – EBRT) شامل چندین روش و تکنیک مختلف است که هر کدام به منظور خاصی طراحی شده‌اند و بسته به نوع و مرحله سرطان، از آن‌ها استفاده می‌شود. در ادامه، به بررسی مهم‌ترین انواع رادیوتراپی‌های خارجی می‌پردازیم:
  
  1. رادیوتراپی سنتی (Conventional Radiation Therapy)
  
  این روش شامل استفاده از پرتوهای ایکس با انرژی کم و متوسط است. در این نوع رادیوتراپی، معمولاً چندین جلسه درمان در طول هفته انجام می‌شود و هدف آن کاهش اندازه تومور یا از بین بردن سلول‌های سرطانی در ناحیه مشخص است.
  
  2. رادیوتراپی مدوله‌شده با شدت (Intensity-Modulated Radiation Therapy – IMRT)
  
  IMRT یک پیشرفت در تکنیک‌های رادیوتراپی است که به پزشکان این امکان را می‌دهد تا شدت پرتوها را در مناطق مختلف تومور تنظیم کنند. این روش باعث افزایش دقت درمان و کاهش آسیب به بافت‌های سالم اطراف می‌شود. IMRT به‌ویژه برای درمان تومورهای پیچیده و در نواحی حساس مانند سر و گردن و پروستات مناسب است.
  
  3. رادیوتراپی سه‌بعدی (Three-Dimensional Conformal Radiation Therapy – 3D-CRT)
  
  این روش شامل ایجاد مدل‌های سه‌بعدی از تومور و بافت‌های اطراف آن است. با استفاده از این مدل‌ها، پزشکان می‌توانند پرتوها را طوری هدایت کنند که بهترین تاثیر را بر روی تومور داشته و آسیب به بافت‌های سالم را به حداقل برسانند. این روش معمولاً در درمان سرطان‌های پستان، ریه و پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  
  4. رادیوتراپی استریوتاکتیک (Stereotactic Radiation Therapy – SRT)
  
  این تکنیک برای درمان تومورهای مغزی و تومورهای دیگر در نواحی حساس استفاده می‌شود. SRT معمولاً به‌صورت یک درمان با دوز بالا و در یک یا چند جلسه انجام می‌شود و هدف آن آسیب رساندن دقیق به تومور با حداقل اثرات جانبی است.
  
  5. رادیوتراپی استریوتاکتیک جراحی (Stereotactic Radiosurgery – SRS)
  
  این روش مشابه SRT است اما به‌طور خاص برای درمان تومورهای مغزی بدون نیاز به جراحی باز استفاده می‌شود. با استفاده از سیستم‌های پیشرفته، پرتوها با دقت بسیار بالا به تومور تابیده می‌شوند.
  
  6. رادیوتراپی پالس اکسیدان (Pulsed Dose Rate – PDR)
  
  این روش یک نوع رادیوتراپی داخلی است که با استفاده از دوزهای پالس‌دار مواد رادیواکتیو به سمت تومور هدایت می‌شود. این تکنیک امکان درمان مؤثری را با آسیب حداقلی به بافت‌های سالم فراهم می‌کند.
  
  7. رادیوتراپی پرتوهای پروتون (Proton Therapy)
  
  این روش از پروتون‌ها به جای پرتوهای ایکس استفاده می‌کند. پروتون‌ها قابلیت کنترل بهتری در آسیب رساندن به تومور دارند و می‌توانند دوز بالاتری به تومور بدهند در حالی که آسیب به بافت‌های سالم را کاهش می‌دهند. رادیوتراپی پرتوهای پروتون معمولاً برای تومورهای نزدیک به ساختارهای حیاتی و در کودکان توصیه می‌شود.
  
  8. رادیوتراپی پرتوی الکترون (Electron Beam Radiation Therapy)
  
  این روش معمولاً برای درمان تومورهای سطحی مانند سرطان‌های پوست و برخی از تومورهای لنفاوی استفاده می‌شود. پرتوهای الکترون انرژی کمتری دارند و به عمق کمتری از بافت نفوذ می‌کنند، بنابراین کمتر برای درمان تومورهای عمیق مناسب است.
  
  نتیجه‌گیری
  
  هر یک از این روش‌های رادیوتراپی خارجی دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب مناسب‌ترین روش به نوع و مرحله سرطان، موقعیت تومور و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. متخصصین رادیوتراپی، با استفاده از دانش و تجربه خود، بهترین رویکرد درمانی را برای هر بیمار طراحی می‌کنند تا حداکثر اثر را با حداقل عوارض جانبی به دست آورند.
براکی‌تراپی (Brachytherapy):
- در این روش، منابع رادیواکتیو مستقیماً در داخل یا نزدیک تومور قرار داده می‌شود. این نوع معمولاً در سرطان‌های پروستات، سینه و گردن رحم استفاده می‌شود.
- مزایا: دقت بالا و کمترین آسیب به بافت‌های اطراف.
- معایب: نیاز به جراحی برای قرار دادن مواد رادیواکتیو و ممکن است عوارض جانبی در نواحی نزدیک به تومور ایجاد کند.

تکنیک‌های پیشرفته

با پیشرفت‌های فناوری، تکنیک‌های پیشرفته‌تری نیز در رادیوتراپی توسعه یافته‌اند:

IMRT (Intensity-Modulated Radiation Therapy): این تکنیک به پزشک اجازه می‌دهد تا شدت پرتوها را در نواحی مختلف تومور تنظیم کند، که منجر به کاهش عوارض جانبی می‌شود.
SRS (Stereotactic Radiosurgery): این روش برای درمان تومورهای مغزی و دیگر نواحی حساس با دقت بسیار بالا استفاده می‌شود و معمولاً نیاز به جراحی کمتری دارد.

پرتودرمانی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

پرتودرمانی به‌طور خاص برای کنترل یا کاهش اندازه تومور در انواع مختلف سرطان‌ها طراحی شده است. این روش می‌تواند به‌عنوان درمان اولیه، مکمل یا حتی پس از جراحی برای کاهش احتمال بازگشت سرطان استفاده شود.

نقش پرتودرمانی در مراحل مختلف درمان

پیشگیری از بازگشت: پرتودرمانی می‌تواند پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده مورد استفاده قرار گیرد.
کاهش علائم: در مواردی که تومور باعث درد و ناراحتی می‌شود، پرتودرمانی می‌تواند به تسکین علائم کمک کند.
درمان تومورهای پیشرفته: در مواردی که جراحی ممکن نیست، پرتودرمانی می‌تواند به‌عنوان درمان اصلی به کار رود.

معرفی دکتر هلاله خوشبخت: بهترین متخصص رادیوتراپی برای درمان سرطان

دکتر هلاله خوشبخت به‌عنوان یکی از پیشروان رادیوتراپی در کشور شناخته می‌شود. ایشان با تجربه‌ای گسترده و دانش به‌روز در این حوزه، روش‌های نوینی را برای درمان بیماران سرطانی معرفی کرده است.

دستاوردهای دکتر خوشبخت

توسعه پروتکل‌های درمانی جدید: دکتر خوشبخت با تحقیقات علمی خود، پروتکل‌های جدیدی را برای افزایش کارایی درمان‌های رادیوتراپی طراحی کرده است.
آموزش و پژوهش: ایشان به‌عنوان یک متخصص شناخته‌شده، در برگزاری دوره‌های آموزشی برای پزشکان دیگر نیز فعال است و به ارتقاء دانش علمی در این حوزه کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری

رادیوتراپی و پرتودرمانی از ابزارهای کلیدی در مبارزه با سرطان هستند. با توجه به رشد روزافزون فناوری‌های مرتبط و تخصص افرادی مانند دکتر هلاله خوشبخت، این روش‌ها به طور مستمر در حال پیشرفت و بهبود هستند. انتخاب صحیح روش درمان می‌تواند تأثیر چشمگیری در کیفیت زندگی و امید به زندگی بیماران داشته باشد.